Dlaczego pyły PM 2,5 są tak groźne dla zdrowia?

Zawieszony Pył PM 2,5 jest zanieczyszczeniem powietrza o szczególnym znaczeniu epidemiologicznym. Badania naukowe z zakresu wpływu zanieczyszczeń w atmosferze na zdrowie i organizmy żywe wskazują, że to właśnie pyły zawieszone szczególnie negatywnie oddziałują na człowieka i inne organizmy. Narażenie na wdychanie stężenia pyłu zawieszonego może przyspieszyć wystąpienie objawów chorobowych, a także doprowadzić do przedwczesnego zgonu.

W Polsce w 2019 roku odnotowano 43 tys. przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem pyłami PM 2,5. Pierwsze miejsce pod względem przekroczenia średniorocznego stężenia benzo(a)pirenu w powietrzu w Unii Europejskiej w 2017 roku zajęła Polska. W roku następnym 96% stref w naszym kraju podlegających ocenie jakości powietrza miało przekroczone dopuszczalne stężenie benzo(a)piernu (jego poziom docelowy to 1 ng/m3, w Polsce wyniósł 4,8 ng/m3). Na czwartym miejscu Polska uplasowała się pod względem średniego rocznego stężenia PM 2,5 w powietrzu – wynosił on 24 ug/m3 (dopuszczalny poziom to 25 ug/m3). W 2018 roku 85% stref w Polsce miało przekroczone dopuszczalne stężenie pyłu PM 10.

Procesy spalania poza przemysłem, czyli tzw. niska emisja pochodząca z gospodarstw domowych, powoduje prawie 84% emisji rakotwórczego benzo(a)pirenu oraz ponad 46% emisji pyłów PM 2,5 i PM 10. Natomiast procesy spalania w przemyśle generują 13,5% PM 2,5 i 21% PM 10 (źródło: https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2020/03/PIE-WP_5-2019.pdf).

Powietrze na zewnątrz i wewnątrz pomieszczeń

Pogarszający się stan powietrza na zewnątrz sprawia, że coraz częściej, zamiast przebywać na wolnym powietrzu, czas wolny spędzamy w zamkniętych pomieszczeniach, licząc na to, że w ten sposób uchronimy swój organizm przed negatywnymi skutkami wdychania smogu. Dodatkowo takie zachowanie jest rekomendowane w trakcie epizodów smogowych w dużych aglomeracjach. Jednak okazuje się, że zanieczyszczenie powietrza na zewnątrz wpływa na jakość powietrza wewnątrz budynków. Badanie przeprowadzone w Krakowie i wokół niego pokazują, że w czasie epizodów smogowych na zewnątrz również w zamkniętych pomieszczeniach stężenie niebezpiecznych substancji przekracza poziom bezpieczny dla zdrowia. Gorzej jest w budynkach, w których korzysta się z kominków – tam stężenie trujących związków jest jeszcze wyższe niż na otwartej przestrzeni.

Powietrze było kontrolowane w kilku budynkach w Krakowie. W jednym z nich w czasie trwania pomiaru stężenie wewnątrz były średnio niższe o 47% niż na zewnątrz. Na wolnym powietrzu w ciągu doby średnie stężenie pyłów PM 10 wynosiło 293,21 ug/m3, natomiast w pomieszczeniu – 155,94 ug/m3. Na podstawie tych badań można stwierdzić, że stężenie pyłu zawieszonego wewnątrz budynków, na skutek przedostawania się z zewnątrz jest średnio niższe o 50% niż te wykazywane na wolnym powietrzu. Wartość redukcji stężeń zależy bardzo silnie od kondycji budynku oraz rodzaju wentylacji (źródło; https://smoglab.pl/badania-agh-kas-czasie-epizodow-smogowych-lepiej-domu-fatalnie/).

Pyły zawieszone i ich wpływ na zdrowie

Pyły zawieszone PM 2,5 to cząstki stałe o rozmiarach mniejszych niż 2,5 mikrona, około 1 dziesięciotysięcznej cala oraz 30 razy mniejsze niż szerokość ludzkiego włosa. Są one tak mikroskopijne, że bez problemu dostają do tkanki płucnej oraz do krwiobiegu. Pył zawieszony wpływa negatywnie na zdrowie ludzi, a jego skutki zdrowotne są zależne od jego stężenia w powietrzu i czasu narażenia. Wdychanie takich zanieczyszczeń może przyspieszyć wystąpienie objawów chorobowych, a także doprowadzić do przedwczesnego zgonu.

Analizy wykonane przez Światową Organizację Zdrowia, wykazują, że zanieczyszczenie powietrza najsilniej wpływa na choroby układu oddechowego i krążenia. Pyły zawieszone dostając się do górnych dróg oddechowych, oddziałują na wszystkie jej struktury. Niezwykle szkodliwie wpływają na okolice szyi, doprowadzając do rozwoju nowotworów, głównie krtani. Dodatkowo zanieczyszczenie powietrza PM 2,5 może również przyczyniać się do rozwoju nowotworów w obrębie dolnych dróg oddechowych, a dokładnie płuc. Pyły zawieszone wpływają także na rozwój i zaostrzenie się chorób dróg oddechowych przebiegających z obturacją jak astma oraz przewlekłe zapalnie płuc (POChP). Te mikroskopijne zanieczyszczenia w istotny sposób wpływają także na układ krążenia, mogą być inicjatorem choroby, doprowadzać do progresji oraz do stanów bezpośrednio zagrażających życiu.

Pyły zawieszone szkodliwe dla osób w każdym wieku

Coraz więcej danych potwierdza, że pyły zawieszone wdychane przez ciężarną kobietę mogą negatywnie wpływać na noszony płód. Zanieczyszczenie powietrza może doprowadzić do przedwczesnego porodu, poronień, a także wpływać na obniżenie masy urodzeniowej dzieci. Dodatkowo pyły zawieszone mogą przenikać przez łożysko i prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia rozwijających się komórek płodu.

Ostatnio wykryto również, że zanieczyszczenia powietrza mogą mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego dzieci i młodzieży. Pyły zawieszone mogą u nich powodować upośledzenie funkcji poznawczych, pamięci oraz inteligencji.

Natomiast u dorosłych i seniorów długotrwała ekspozycja na zanieczyszczenia może powodować obniżenie zdolności poznawczych oraz prowadzić do pojawienia się stanów lękowych czy symptomów depresji. Oddychanie szkodliwym powietrzem ujemnie wpływa na produktywność zawodową pracownika i jakość jego relacji interpersonalnych. U osób starszych może powodować także przyspieszenie procesu starzenia się układu nerwowego i zwiększać ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera.

Smog

Smog i inne zanieczyszczenia powietrza negatywnie wpływają na zdrowie i życie człowieka. Są tak mikroskopijne, że przenikają do budynków, więc nawet przebywając w zamkniętym pomieszczeniu, oddychamy powietrzem niewiele różniącym się od tego na zewnątrz. Smog prowadzi również do zanieczyszczenia ziemi, podnosi poziom stężenia rakotwórczych substancji w glebie. Aby chronić się przed szkodliwymi związkami pyłków, na zewnątrz warto używać maseczek przeciwsmogowych, a w pomieszczeniach zamkniętych – korzystać z jonizowania i oczyszczania powietrza, wybierając produkty do tego celu niekoniecznie wyłącznie na bazie samej ceny.

W przypadku jonizatorów warto zwróci uwagę, czy jonizator powietrza nie produkuje ozonu, przy oczyszczaczach powietrza warto wybierać te, które posiadają wysokiej jakości filtry mające zdolność zatrzymywania możliwie jak najmniejszych zanieczyszczeń. Dobrym sposobem może być zastosowanie oczyszczacza oraz jonizatora powietrza jednocześnie jednakże nie w postaci produktów (tzw. kombajnów). Warto przyjrzeć się jonizatorom produkującym jony ujemne na zasadzie wyładowań koronowych za pośrednictwem szczotki węglowej.

---

Wszelkie materiały, artykuły (w szczególności depesze, zdjęcia, grafiki, pliki video) zamieszczone na serwisie „jonizatory.eu” chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Ich kopiowanie lub modyfikacje będą zgłaszane do odpowiednich służb.